تنش گسترده در اقلیم کردستان عراق

شب گذشته اقلیم کردستان عراق، به‌ویژه شهرستان خبات در غرب استان اربیل، صحنه درگیری‌های شدید میان نیروهای امنیتی حکومت اقلیم (وابسته به خاندان بارزانی) و نیروهای مسلح عشیره هرکی بوده است. این درگیری‌ها در پی اختلافات شدید بر سر مالکیت اراضی و رقابت‌های سیاسی میان رهبران محلی و دولت اقلیم شدت گرفته است.

آغاز ماجرا

در عصر روز سه‌شنبه، ۱۷ تیر ۱۴۰۴، نیروهای امنیتی آسایش با هدف تصرف بخشی از اراضی مورد اختلاف که تحت مالکیت عشیره هرکی قرار دارد، وارد شهرستان خبات شدند. این اقدام در راستای سیاست‌های اخیر مسرور بارزانی، نخست‌وزیر اقلیم کردستان، برای افزایش قدرت و منابع تحت سلطه‌اش صورت گرفت؛ اقدامی که با مقاومت شدید نیروهای مسلح عشیره هرکی به رهبری شیخ خورشید هرکی مواجه شد.

 شیخ خورشید هرکی کیست؟

خورشید هرکی، یکی از شخصیت‌های بانفوذ در عشیره هرکی و از اعضای سابق حزب دموکرات کردستان (وابسته به خاندان بارزانی) است که در سال‌های اخیر به یکی از منتقدان جدی و مخالفان سرسخت سیاست‌های خاندان بارزانی تبدیل شده است. او با اعلام جدایی از حزب دموکرات، خواهان پایان سلطه یک‌جانبه بارزانی‌ها در اقلیم شده و از مردم خواسته برای خیزش عمومی علیه حکومت اقلیم بسیج شوند

نقطه اوج تنش:

تهدید به انفجار تأسیسات نفتی:

شیخ خورشید هرکی در بیانیه‌ای هشدار داد: «به نیروهای قاچاقچی مسعود بارزانی می‌گویم، اگر نیروهایتان را هرچه زودتر عقب نکشید، پالایشگاه‌های کار و لاناز و همچنین زیرساخت‌های نفتی کرکوک را منفجر خواهیم کرد.»

واکنش عشیره‌ای و مردمی:

شیخ جوهر الاغا هرکی، رهبر کلان عشیره هرکی در سراسر اقلیم، با حمایت از خورشید هرکی، از تمامی عشایر و مردم اقلیم کردستان دعوت کرد تا علیه آنچه «سلطه انحصاری و فاسد خاندان بارزانی» خواند، قیام کنند.
در پاسخ، عشایر آزاد کرد در نقاط مختلف استان‌های اربیل و دهوک، با بستن جاده‌های اصلی و حیاتی، مانع رسیدن نیروهای کمکی به منطقه خبات شدند. گفته می‌شود ده‌ها کیلومتر از مسیرهای مواصلاتی اکنون در کنترل نیروهای عشیره‌ای است.
هم‌زمان، در منطقه قلادزه در استان سلیمانیه نیز تظاهرات گسترده‌ای علیه حکومت اقلیم برگزار شده که معترضان خواستار پایان حاکمیت حزبی بارزانی‌ها شدند.
سکوت رسانه‌ای و تهدید ترکیه:

رسانه‌های وابسته به حکومت اقلیم و همچنین رسانه‌های سنی هم‌سو با جریان خمیس خنجر، به‌طور کامل این درگیری‌ها و اعتراضات را سانسور کرده‌اند.
در عین حال، خورشید هرکی فاش کرد که مسعود بارزانی در پیام‌هایی تهدیدآمیز خطاب به رهبران عشیره هرکی گفته است:
«ترکیه به ما وعده داده که اگر اعتراضات ادامه یابد، به‌صورت نظامی دخالت خواهد کرد و شما را نابود می‌کند.»

واکنش جلال رشیدی: 

جلال رشیدی در شبکه X نوشت: تجزیه عراق با کودتا علیه بارزانی، همزمان با حضور نتانیاهو در کاخ سفید (اتاق کنترل عملیات) آغاز شده است.

تحلیل کلی:

درگیری‌های فعلی تنها یک اختلاف محلی نیست، بلکه نشانه‌ای از شکاف عمیق میان حکومت اقلیم کردستان با برخی عشایر و گروه‌های بانفوذ در این منطقه است. هم‌زمانی این بحران با ناکامی‌های سیاسی اخیر خاندان بارزانی در تشکیل دولت جدید، بحران مشروعیت آن‌ها را تشدید کرده است.
در صورت عدم مدیریت بحران و گفت‌وگوی سیاسی، احتمال گسترش این درگیری‌ها به سایر مناطق اقلیم و حتی ورود بازیگران منطقه‌ای مانند ترکیه وجود دارد؛ به‌ویژه اگر تهدید انفجار پالایشگاه‌ها جدی تلقی شود.