با افزایش تورم و رکود صنایع داخلی، آنکارا به زمینهای کشاورزی حاصلخیز و مسیرهای تجاری شمال سوریه چشم دوخته است؛ اردوغان این مناطق را نهفقط ابزار سیاسی، بلکه کلید خروج از بحران اقتصادی ترکیه میداند.
گروه اقتصادی خبرگزاری فارس؛ در ترکیه، سیاست خارجی اغلب شبیه یک بازی شطرنج است؛ حرکات پر سر و صدا، نمایش قدرت و سخنان رمزآلود که پشت آن اهداف سیاسی و اقتصادی پنهان شدهاند. تازهترین نمونه، سخنان رئیسجمهور راین کشور جب طیب اردوغان است که در مراسم یادبود نبرد ملازگرد گفت: «اگر شمشیر از غلاف بیرون آید، جای قلم و کلام نخواهد بود.» این جمله تنها یک شعار نیست؛ نشانهای است از قصد اردوغان برای استفاده از تحرکات نظامی به منظور جبران ضعفهای داخلی و ایجاد تصویر قدرت پیش از انتخابات.
در حقیقت، این یک بازی دو سر برد برای ترکیه است؛ هم فرصت تبلیغاتی سیاسی و هم امید به منافع اقتصادی جدید.ترکیه این روزها با مشکلات اقتصادی جدی روبهروست. نرخ تورم سالانه در ماه اوت به ۳۳ درصد رسید که نسبت به ماه جولای کاهش جزئی داشته است با این حال، این رقم همچنان بالاست و فشار زیادی بر خانوارها وارد میکند.
در همین حال، نرخ برابری دلار آمریکا به لیر ترکیه در تاریخ ۴ سپتامبر ۲۰۲۵ به ۴۱.۲۵۸ لیر رسید که نشاندهنده تضعیف مستمر ارزش پول ملی است.بازارهای داخلی ترکیه با نوسانات شدید روبهرو هستند و بخشهای تولیدی و صنعتی با رکود مواجهاند. بیکاری و کاهش درآمد خانوارها، فشار اقتصادی را به شکل ملموسی افزایش داده و محبوبیت دولت را تحت تأثیر قرار داده است. در چنین شرایطی، هر پیروزی خارجی میتواند به عنوان پوشش برای این مشکلات عمل کند و نگاهها را از بحران داخلی به سمت موفقیتهای نظامی و سیاست خارجی معطوف کند.وبگاه خبری آمریکایی کریدل در یادداشتی به قلم «آيدِن سيزَر» با عنوان «حلب؛ برگ برنده اردوغان برای فرار از فروپاشی» آورده است؛ اردوغان این روزها، تصرف حلب و منابع اقتصادی شمال سوریه را هدف اصلی خود قرار داده است. این مناطق از نظر اقتصادی و استراتژیک اهمیت زیادی دارند. زمینهای کشاورزی حاصلخیز، مسیرهای انرژی و تجارت حیاتی که ترکیه را به مشرق زمین و بازارهای منطقه متصل میکنند، همگی به افزایش درآمد و امنیت اقتصادی کشور ترکیه کمک میکنند.
تحلیلگران میگویند ترکیه از هر فرصت استراتژیک برای پیشبرد اهداف اقتصادی و سیاسی خود بهره میبرد. حملات اسرائیل به فلسطین و مناطق اطراف بر اخبار منطقهای سایه انداخته، اما آنکارا این شرایط را به عنوان پوشش برای تحرکات خود استفاده میکند. ترکیه به دنبال درگیری مستقیم با اسرائیل نیست، بلکه واکنش روسیه، آمریکا و ایران را میسنجد و قدرت گروههای کردی و دروزی را ارزیابی میکند. وزیر خارجه ترکیه، هاکان فیدان، صراحتاً گفته است: «ما تهدیدی برای هیچ کشوری نیستیم مگر اینکه آن کشور تهدیدی برای ما باشد.» از نگاه ترکیه، هر شکاف یا بحران منطقهای فرصتی برای بازآرایی قدرت و تثبیت حضور اقتصادی و سیاسی در سوریه است، بدون اینکه مستقیماً وارد جنگ با اسرائیل شود. اما هر تحرک ترکیه در شمال سوریه با ریسکهای جدی همراه است. تغییر مرزها با زور هنوز در نظام بینالملل ممنوع است و واکنش سازمان ملل، اتحادیه اروپا و آمریکا را به دنبال دارد. میدان سوریه پیچیده است: بقایای دولت مرکزی در برخی مناطق فعالاند، شبهنظامیان کردی و دروزی تحت حمایت غرب مناطق شمالی را کنترل میکنند، روسیه هم با این دخالت تازه اردوغان مخالف است؛ این تناقضات نه تنها محاسبات آنکارا را پیچیده میکنند، بلکه هر یورشی میتواند به درگیری گسترده تبدیل شود.
با این حال، برای اردوغان، همین آشفتگیها فرصت اقتصادی و سیاسی ایجاد میکند. تمرکز افکار عمومی را از مشکلات داخلی دور میکند و سرمایه سیاسی و اقتصادی جدیدی فراهم میآورد.به نوشته این رسانه آمریکایی، زمینهای کشاورزی حاصلخیز، مسیرهای انرژی و تجارت میتوانند منابع درآمدی جدید و امنیت اقتصادی ترکیه را تقویت کنند. هر پیروزی یا تهدید موفق، قدرت تبلیغاتی برای دولت ترکیه ایجاد میکند و فشار اقتصادی داخلی، ناشی از تورم و کاهش ارزش لیر، را تا حدی کاهش میدهد.
همچنین حلب و شمال سوریه در مسیرهای حیاتی انرژی و تجارت قرار گرفتهاند که ترکیه را به کشورهای خاورمیانه و شرق مدیترانه وصل میکند. کنترل این مناطق میتواند منابع غذایی و فرصتهای اقتصادی قابل توجهی برای ترکیه فراهم کند و جریان انرژی این کشور را تضمین کند. در عمل، این مسیرها شامل خطوط انتقال نفت و گاز از شرق مدیترانه و سوریه به خاک ترکیه و سپس به بخشهای صنعتی و بازارهای داخلی آناتولی است.
علاوه بر این، مدیریت این مناطق به ترکیه امکان میدهد بر مسیرهای ترانزیت انرژی و تجارت منطقهای نظارت داشته باشد و از وابستگی مستقیم به واردات انرژی خارجی بکاهد.بنابراین مرحله بعدی سیاست ترکیه در سوریه دیگر با بیانیهها و توافقهای دیپلماتیک تعیین نمیشود؛ بلکه روی زمین، با کنترل مناطق استراتژیک و مسیرهای حیاتی اقتصادی شکل میگیرد. برای اردوغان، این یک بازی دو سر برد است؛ هم قدرت سیاسی داخلی تثبیت میشود، هم فرصتهای اقتصادی جدید برای ترکیه ایجاد میگردد و مشکلات داخلی تا حدی پنهان میشوند.