کارشناسان اقتصادی معتقدند نزدک این روزها فراتر از نقدینگی و تولید آمریکا ایستاده است؛ وضعیتی بی‌سابقه در تاریخ مالی. این یا نشانه آغاز «عصر جدید فناوری» باشد یا زنگ خطری برای حبابی تازه.
گروه اقتصادی خبرگزاری فارس؛ شاخص نزدک به نقطه‌ای رسیده که کمتر کسی تصورش را می‌کرد: ارزش بازار کل این بورس اکنون به ۱۷۶ درصد حجم نقدینگی آمریکا رسیده است؛ یعنی تقریباً دو برابر موجودی کل پول نقد و شبه‌پول در اقتصاد این کشور. این رکورد، حتی از اوج حباب دات‌کام (حباب دات‌کام (Dot-com Bubble) به یکی از مشهورترین بحران‌های مالی تاریخ اشاره دارد که در اواخر دهه ۱۹۹۰ و اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی رخ داد. این حباب ناشی از سرمایه‌گذاری افراطی روی شرکت‌های اینترنتی و فناوری بود که نام دامنه‌ی آن‌ها به .com ختم می‌شد) هم فراتر رفته؛ جایی که نسبت مشابه در سال ۲۰۰۰ حدود ۱۲۱ درصد بود. همزمان، ارزش بازار نزدک معادل ۱۲۹ درصد تولید ناخالص داخلی آمریکا شده که تقریباً دو برابر قله‌ی تاریخی دات‌کام است. این اعداد پرسش مهمی را ایجاد می‌کنند: تا کجا می‌تواند ادامه پیدا کند؟
شکاف پول و بازار
نسبت ارزش نزدک به M2 (نقدینگی) نشان می‌دهد بازار سهام سریع‌تر از رشد نقدینگی در اقتصاد بزرگ شده است.در تئوری مالی، رشد قیمت دارایی‌ها معمولاً با رشد نقدینگی و تولید هم‌راستا است؛ وقتی این دو منحنی از هم جدا می‌شوند، بازار در وضعیت «overextended» یا «بیش‌کشیده» قرار می‌گیرد. این شکاف بزرگ می‌تواند نشان‌دهنده ورود سرمایه‌گذاران به مرحله‌ی هیجان و انتظارات بیش‌ازحد باشد، مشابه چیزی که در دات‌کام سال ۲۰۰۰ رخ داد.
تفاوت شرایط فعلی با حباب دات‌کام
در دات‌کام، بخش زیادی از شرکت‌ها مدل تجاری پایدار نداشتند و صرفاً روی «داستان اینترنت» رشد کردند. امروز، نزدک ترکیبی از غول‌های سودآور (اپل، مایکروسافت، انویدیا) و شرکت‌های پرنقدینگی است. درآمد شرکت‌های فناوری حالا درصد بزرگی از GDP را تشکیل می‌دهد.اما تمرکز بازار روی چند سهم بزرگ (Big Tech و هوش مصنوعی) ریسک شکنندگی دارد: اگر رشد درآمد این شرکت‌ها کند شود، کل شاخص به‌شدت تحت فشار قرار می‌گیرد.
نقش سیاست‌های پولی
فدرال‌رزرو در دو سال گذشته نرخ بهره را در بالاترین سطح ۲ دهه نگه داشته، اما بازار همچنان با امید به کاهش نرخ‌ها رشد کرده است.اگر فدرال‌رزرو سریع‌تر از انتظار کاهش نرخ بهره دهد، می‌تواند سوخت تازه‌ای برای رشد باشد.برعکس، اگر نرخ‌ها بالا بمانند یا دوباره افزایش یابد، نسبت ارزش بازار به نقدینگی و GDP شکننده خواهد شد و احتمال اصلاح جدی بالا می‌رود.
خوب یا بد بودن ماجرا
سرمایه‌گذاران نشان می‌دهند که به آینده فناوری (هوش مصنوعی، نیمه‌هادی‌ها، انرژی‌های نو) خوش‌بین‌اند و بازار سرمایه به‌نوعی موتور نوآوری است.وقتی ارزش کل بازار از اندازه اقتصاد واقعی و موجودی پول بسیار جلو می‌زند، اگر شوک اقتصادی یا سیاسی رخ دهد (مثلاً رکود یا تنش ژئوپولیتیک)، حباب قیمتی می‌تواند با سرعت تخلیه شود و اثر دومینویی روی اقتصاد بگذارد.
چشم‌انداز و سناریوها
سناریوی صعودی: اگر نرخ بهره در نیمه ۲۰۲۵ کاهش یابد و رشد درآمد شرکت‌های Big Tech ادامه پیدا کند، نسبت‌های فعلی می‌تواند حتی بالاتر رود—شاید به ۱۴۰–۱۵۰٪ از GDP برسد.سناریوی اصلاحی: اگر اقتصاد وارد رکود شود یا سودآوری غول‌های فناوری کمتر از انتظارات باشد، بازار می‌تواند ۲۰–۳۰٪ اصلاح کند تا دوباره با نقدینگی و GDP هم‌راستا شود.میان‌مدت: به احتمال زیاد بازار در نقطه‌ای از این مسیر وارد «بازتنظیم» می‌شود؛ اما تعیین زمان دقیق ترکیدن یا ادامه رشد، بیش از هرچیز به سیاست‌های فدرال‌رزرو و روند هوش مصنوعی وابسته است.
تغییر در کیفیت نقدینگی
محمد شعبانی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس گفت: نزدک این روزها فراتر از نقدینگی و تولید آمریکا ایستاده است؛ وضعیتی بی‌سابقه در تاریخ مالی. این یا نشانه آغاز «عصر جدید فناوری» باشد یا زنگ خطری برای حبابی تازه. این کارشناس اقتصادی ادامه داد: نکته مهم این است که کیفیت نقدینگی تغییر کرده. امروز سرمایه‌گذاران جهانی بخش زیادی از نقدینگی خود را در قالب ETFها، صندوق‌های بازنشستگی و الگوریتم‌های معاملاتی نگه می‌دارند. بنابراین اثر M2 به‌تنهایی دیگر مثل ۲۰ سال پیش توضیح‌دهنده ارزش بازار نیست.
وی افزود: این رکوردها خطرناک‌تر از حباب دات‌کام‌اند. اما تفاوت بزرگ اینجاست که اکنون نزدک بر پایه درآمد واقعی شرکت‌ها و جریان نقدی پایدار غول‌های فناوری استوار است. با این حال، خطر تمرکز بازار وجود دارد؛ یعنی اگر دو یا سه شرکت مثل انویدیا یا اپل دچار افت شوند، کل شاخص لرزان می‌شود. این ریسکی است که در دات‌کام این‌قدر پررنگ نبود چون تنوع شرکت‌های کوچک بیشتر بود. شعبانی تاکید کرد: سرمایه‌گذاران با وجود نرخ بهره بالا همچنان به سهام هجوم می‌آورند. چون بازار معتقد است بازدهی بلندمدت در فناوری از اوراق قرضه جلو می‌زند. به‌ویژه حوزه هوش مصنوعی که سرمایه‌گذاران آن را به اندازه اختراع اینترنت یا برق تحول‌آفرین می‌دانند. نرخ بهره بالا مثل ترمز است، اما موتور انتظارات از آینده فناوری آن‌قدر قوی بوده که خودرو هنوز با سرعت حرکت می‌کند.
بزرگترین تهدید
این کارشناس بورسی تصریح کرد: جالب است بدانید بزرگترین تهدید لزوماً رکود اقتصادی نیست، بلکه رقابت بین‌المللی در تکنولوژی است. اگر چین یا اروپا بتوانند بخشی از انحصار نیمه‌هادی‌ها و AI را از آمریکا بگیرند، سرمایه‌گذاران بخشی از سرمایه خود را از نزدک خارج می‌کنند. این همان ریسکی است که در اعداد و نسبت‌ها دیده نمی‌شود.وی ادامه داد: تا زمانی که سرمایه‌گذاران جهانی به «تکنولوژی آمریکایی» به‌عنوان امن‌ترین قمار قرن بیست‌ویکم نگاه کنند. نسبت‌ها ممکن است حتی به بالای ۲۰۰ درصد M2 برسند، چیزی که از منظر تاریخی عجیب است اما از منظر روانی بازار ممکن است. تنها زمانی متوقف می‌شود که نوآوری واقعی کمتر از هیجان بازار شود؛ آن لحظه است که تاریخ دوباره خودش را تکرار خواهد کرد.با دنبال‌کردن صفحه اقتصادی خبرگزاری فارس در جریان آخرین تحولات اقتصادی ایران و جهان قرار بگیرید.
